0 27 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί εισέρχονται στην Αθήνα - Αρχίζει η Κατοχή και η Αντίσταση των αγνών Ελλήνων πατριωτών Ἀφιερωμένο σ΄ ἐκείνους πού τό ἔγραψαν μέ τό αἷμα τους καί τήν παληκαριά τους

27 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί εισέρχονται στην Αθήνα - Αρχίζει η Κατοχή και η Αντίσταση των αγνών Ελλήνων πατριωτών

Ἀφιερωμένο σ΄ ἐκείνους πού τό ἔγραψαν
μέ τό αἷμα τους καί τήν παληκαριά τους

{...} Ἐκείνη τήν Κυριακή τοῦ Ἀπρίλη ἡ Πολιτεία ξύπνησε ὅπως ξυπνάει ὁ ἄρρωστος πού εἶχε ἐφιάλτες ὅλη τή νύχτα. Τά μάτια καῖνε μά δέν δακρύζουνε. Τό κορμί φλέγεται ἀναστατωμένο κι ἀνήμπορο καί δέν ἔχει ἀγγιγμό. Ἡ Ἀθήνα τή μέρα τούτη δέν ἔβγαλε οὔτε τήν ἔντρομη κραυγή μιᾶς σειρήνας. Δέχτηκε βουβή, μέ κομμένη τήν ἀνάσα, τό φοβερό, σιδερόφραχτο Δράκο.
Στίς ὀχτώ τό πρωί οἱ πρῶτες σκονισμένες μοτοσικλέτες δέρνουνε τήν ἄσφαλτο στήν ὁδό Κηφησίας, στήν ὁδό Πατησίων, στήν Ἱερά ὁδό...
Στόν οὐρανό τῆς Ἀθήνας βογγοῦνε ὅλη μέρα τ΄ ἀεροπλάνα, τήν ἀκοή τή βασανίζει τό ραδιόφωνο καί τίς καρδιές δαγκώνει ὁ θάνατος. Ἡ Ἀθήνα δέν ἔχει σήμερα λαλιά. Εἶναι μονάχα μιά καρδιά πού χτυπάει τρελά, πού ματώνει. Τή λαλιά της τήνε βρῆκε ἀργότερα: Τούς τοίχους καί τά χωνιά.

{...} Καί σήμερα τή στιγμή πού μπαίνουνε οἱ Γερμανοί στήν Ἀθήνα, ἡ Μαρίνα, ἡ Ἀνθή, ὁ Πέτρος ὁ πατέρας κι ἡ μητέρα, κάθουνται στηλωμένα τά μάτια στό ραδιόφωνο, τά χέρια στά γόνατα, τή μιλιά κομμένη:

"Σήμερον τήν πρωίαν, εἰς τᾶς ὀκτώ, κατελήφθη ἡ πόλις τῶν Ἀθηνῶν".
Εἶναι μιά κραυγή πού καταγράφει ἐπίσημα μέσα στούς αἰθέρες αὐτό πού τό ζήσανε ἴσαμε τώρα σταγόνα, σταγόνα σ΄ ὅλο του τό σπαραγμό, σ΄ ὅλες τίς λεπτομέρειες. Καί τούς βάνει ξανά τό μαχαίρι στήν ἀνοιχτή τους πληγή.

Ἡ Μαρίνα σκυμμένη σφίγγει τά χείλια. Ἡ Ἀνθή δέ μιλάει. Οὔτε ὁ Πέτρος, οὔτε ὁ πατέρας, οὔτε ἡ μάνα. Δέ μιλᾶνε σέ τέτοιες ὥρες οἱ ἄνθρωποι - μπροστά στό νεκρό. Σωπαίνουνε καί μετρᾶνε τό βάθος τοῦ πόνου τους.
"Μιά φυλή σκλάβα μιᾶς ἄλλης, ἕνας λαός ἑνός ἄλλου λαοῦ. Εἶναι σάν τή θανάσιμη περίπτυξη τοῦ χταποδιοῦ. Τό διάβασε τελευταῖα ἡ Μαρίνα στόν Οὐγκώ, πού τό ΄γραψε στά 1870. "Παντοῦ φλέβες ἀνοιχτές καί βρυκόλακες πάνω σέ πτώματα.
Πτώματα; Ὄχι τή σβήνω τή λέξη. Γιατί οἱ λαοί χύνουν τό αἷμα τους μά δέν πεθαίνουν"...
- Δέν πεθαίνουν! Οἱ λαοί δέν πεθαίνουν! Δέν πεθαίνουν! ἡ Μαρίνα, τό λέει μέσα της πολλές φορές σάν προσευχή, ὅπως ὅταν τρόμαζε μικρή κι ἔλεγε τό "Ἰησοῦς Χριστός νικᾶ...Ἰησοῦς Χριστός νικᾶ...". Τῆς ἔρχονται δάκρυα, εἶναι σά νά κάνει ὅρκο, σά νά δίνει ὑπόσχεση, δέν ξέρει ποῦ, δέν ξέρει σέ ποιόν. Οἱ λαοί δέν πεθαίνουν...

- Actung! Actung! Ἀκούγεται ξαφνικά ἀπό τό ραδιόφωνο καί εἶναι σάν μιά καμτσικιά στά πόδια της πού τήν ἔκανε νά πεταχτεῖ πίσω. Εἶναι ἕνα ζωηρό κορίτσι ἡ Μαρίνα, ἄσπρο πλατύ πρόσωπο, ἔντονα σκοῦρα μεγάλα μάτια... "Ταύτην τήν στιγμή, συνεχίζει ὁ σταθμός, ὁ Γερμανός στρατηγός ἔβαλε τόν ἀγκυλωτό πάνω στήν Ἀκρόπολη... ἀποστέλλει τόν χαιρετισμόν του εἰς τόν Φύρερ...". Ἡ Μαρίνα κάθισε στήν ἄκρη τῆς καρέκλας κομμένη.
Πῶς μποροῦσε νά γίνει ἀλλιῶς;
Τό "Χάκεν κρόϋτς", τό σύμβολο πού ἔχει ἡ πιό ἀνατριχιαστική μορφή τῆς σύγχρονης ἀνθρωποφαγίας, πάνω στόν Παρθενώνα!...
- Προσοχή! Προσοχή!
Εἶναι ἡ ὥρα πού ἔκανε τίς δυό τοῦτες λέξεις φοβερές: "Προσοχή! προσοχή! Λόγῳ ἐκτάκτου ἀνάγκης διατάσσομεν: Τά καταστήματα κλειστά! Οἱ κάτοικοι στά σπίτια τους! Κάθε κυκλοφορία ἀπαγορεύεται (τί περιττή ἀπαγόρευση!). Ὁ στρατός ἐν ἐπιφυλακῇ!".
{...} Σκλαβιά, πόσα χρόνια, ὡς πότε; ποῖος θά τό πεῖ; "Χαῖρε, ὧ χαῖρε, λεφτεριά" τριγυρνᾶ ὅλη τήν ὥρα στό μυαλό του ὅπως σέ ὥρες ταραχῆς τριβελίζει τό μυαλό ἐπίμονος σκοπός. "Χαῖρε , ὧ χαῖρε, λεφτεριά..."Ποιός ἄλλος λαός ἔχει ἐθνικό του ὕμνο τόν ὕμνο στήν Ἐλευθερία; Ὁ Ἐθνικός ὕμνος! Δέν πρόκειται πιά νά τόν ξαναποῦνε, δέν θά τόν ξανακούσουνε. Ποιός θά τολμήσει νά τόν ξαναπεῖ; Ποιός θά τόν τραγουδήσει;
Μά πρίν τελειώσει τή σκέψη του ἔγινε ἕνα ἀπό τά πιό ἐκπληκτικά πράματα τοῦ κόσμου: Στό ραδιόφωνο παίζουνε τόν Ἐθνικόν ὕμνο! Ὅλοι στό δωμάτιο καθηλώνουνται. Δέν πιστεύουνε στ΄ αὐτιά τους. Πῶς τολμᾶνε; Ποιός τολμάει; Φάρσα εἶναι;Τόν ὕμνο στήν ἐλευθερία; "Χαῖρε, ὧ χαῖρε, λεφτεριά".
Κυττάει ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Βουρκώνουν ὅσο ἀκοῦνε τή μουσική κι ὁ καθένας μέσα του ἄθελα τραγουδάει τά λόγια. Γιατί τούτη τή στιγμή ὅλοι τους εἶναι ἕνα κομμάτι Ἑλλάδα πού ἀποχαιρετάει τή Λεφτεριά... Τήν ἀποχαιρετάει; Ὄχι! σκέφτεται ὁ Πέτρος, ἡ Ἀνθή. Ὄχι! σκέφτεται ἡ Μαρίνα. Ἡ νέα τους καρδιά σπαράζει, μά δέν τήν ἀποχαιρετάει. Τή χαιρετᾶ!
- Τώρα θά νιώσουμε πάνω στή σάρκα μας τή σάρκα καί τό αἷμα της. Τήν παρουσία της τήν καφτερή μέσα στήν ἀπουσία της. Τώρα θά τή διεκδικήσουμε στῆθος μέ στῆθος, σῶμα πρός σῶμα, λέει ὁ Πέτρος βουρκωμένος ὕστερα ἀπό ὥρα, ὅταν μπόρεσε ν΄ ἀρθρώσει λέξη.
- Ὅταν πονάει ἕνα μέλος στό σῶμα σου τότε τό θυμᾶσαι πώς ὑπάρχει, τό βλέπεις κατάματα, τό προσέχεις, τό νοματίζεις: "Χεράκι μου, ματάκι μου".
- Χαῖρε, ὧ χαῖρε, Λεφτεριά! συνεχίζει τό ραδιόφωνο.
Ὅλοι σφίγγουνε τά δόντια. Δέν μιλᾶνε. Κι ὁ καθένας ἔχει ἕνα αἴσθημα θανάτου μέσα του: "Χαῖρε, ὧ χαῖρε, Λεφτεριά!"

Ὅταν χαροπαλεύει, λένε ὁ ἄνθρωπος, φέρνει στό νοῦ του τά περασμένα, τή νεότητά του τά παιδικά τά χρόνια, ἀγαπημένες μορφές πού σβήσανε ὄνειρα πού πεθάνανε. Σήμερα ὁλόκληρη ἡ Ἑλλάδα χαροπαλεύει.
Καί τήν ὥρα τούτη, σέ ὅλους ἐδῶ μπροστά στό ραδιόφωνο πρόβαλε ἡ περασμένη τους ζωή. Γιατί στίς κρίσιμες ὥρες τά βάνει κανένα ὅλα κάτω. Νά ἰδεῖ ἀπό ποῦ ξεκίνησε. Τί τοῦ ἀπόμεινε. Νά κάνει μιάν ἀνασύνταξη στίς δυνάμεις του. Γιά νά περάσει τή φοβερή τούτη πύλη. "Δεινός ἀγών ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν πρόκειται".

Τήν ὥρα τούτη πού μπαίνουνε στή Ἀθήνα οἱ Γερμανοί ὁ γερό πατέρας, ὁ Ἄγγελος ὁ Πλάτωνας, γέρνει τό γκρίζο του κεφάλι - δέν ἄσπρισεν ὁλότελα ἀκόμα - μέ τό αἴσθημα τοῦ χάρου μέσα του: " Πάει ὅλα τέλειωσαν". Ἀκούει μπροστά στό ραδιόφωνο τόν ἐθνικό τόν ὕμνο, κι ἀναπολεῖ τή χαμένη του πατρίδα, τή Θράκη. Ὁ ἐθνικός ὕμνος εἶναι γι΄ αὐτόν ἡ Θράκη, ἡ λέφτερη Θράκη, τό μικρό χωριό του τό Ἀβδήμι, κρυμμένο μέσα στίς ρεματιές, τά πλατάνια καί τίς ἑλληνικές σημαῖες - ποῦ βρεθήκανε τόσες μονομιᾶς;- ὅταν μπῆκε ὁ ἑλληνικός στρατός! Πρώτη φορά χτύπησε τόσο δυνατὰ ἡ καρδιά του, σάν ἄκουσε τόν ἐθνικό ὕμνο, ἐκεῖ κάτω ἀπό τά πλατάνια. Γιατί εἴτανε μιά θεόρατη κραυγή βγαλμένη μέσα ἀπό τά ὄνειρα τῆς νεότητάς του, πού τά ΄βλεπε ἐκεῖ μπροστά του νά παίρνουνε σάρκα κι ὀστά, νά γίνουνται ἀλήθεια, τά ὄνειρα ὅλων τῶν σκλαβωμένων: Νά ἰδοῦνε τήν πατρίδα τους ἑλληνική, πρίν τή χάσουνε γιά πάντα!

ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ἕνα μαχαίρι,
βρῆτε μου γρήγορα ἕνα μαχαίρι
νά κόψω τοῦ βιβλίου αὐτοῦ τά φύλλα,
ἕνα ὁποιοδήποτε μαχαἰρι.
Τά δάχτυλά μου
χλώμιασαν ἀπό τήν ἀγωνία
καθώς τ΄ ἀγγίζουν.
Οἱ νυσταγμένες μνῆμες
στρέφουν ξαφνιασμένες
καθώς τό ὑποψιάζονται.
Νάτοι λοιπόν οἱ μακρινοί ἀδερφοί μας
κάτω ἀπ΄ τούς σωρούς τῶν χρόνων
ζωντανοί.
Ἀκούγετ΄ ἕνα "ἄχ" ἀλλιώτικο
κι΄ ὁ ὕπνος μᾶς γεμίζει σφαῖρες.
Ἡ ὕπαρξή μας τρισδιάσταση κραυγή.
Δέν κοιμηθήκαμε ποτέ.
Τά χρὀνια μοναχά κοιμοῦνται.
Ἕνα ὁποιοδήποτε μαχαἰρι,
ἔστω ἕνα νύχι δυνατό,
νά κόψω τοῦ βιβλίου αὐτοῦ τά φύλλα.
Ὅμως τά νύχια τῆς γενιᾶς μας
γίνανε σάρκα.
Σφηνωμένα μές στίς σάρκες μας
γίναν ἰδέα.
Καί τά μαχαίρια πάνω στήν καρδιά μας
γίναν αἱμάτινες λεπτές χορδές.
Νά περπατᾶ στ΄ αὐτάκια τῶν μικρῶν παιδιῶν
τό τραγούδι τοῦ κόσμου.
Τό τραγούδι τοῦ κόσμου
μέ τήν ἀστραφτερή του κόψη
πάνω στούς "Δρόμους τῆς Ἀθήνας"

Β.Σταματίου

Οἱ "ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ" διδάχθηκαν στά Γαλλικά Πανεπιστήμια, ὅπως τῆς Σορβόννης, στό Παρίσι, στή Λίλλη κ.ἄ, ἀνθολογημένοι στά 1962 ἀπό τόν Γάλλο Ἑλληνιστή Ἀντρέ Μιραμπέλ στήν ANTHOLOGIE DE LA PROSE NEO- HELLENIQUE, PARIS 1962.

~ Εἶχα τήν τύχη νά γνωρίσω τήν Ἔφη Πανσελἠνου. Ἕνας ἄνθρωπος πού θά χαρακτήριζα "κιβωτό γνώσεων". Παρ΄ ὅλες τίς ἰδεολογικές μας διαφορές μᾶς συνέδεσε τό ὑπέρτατο ἀγαθό πού ἡ ὑπεράσπισή του γράφτηκε στήν Ἱστορία μέ αἷμα. Ἡ Ἑλλάδα καί αὐτός ὁ κρυφός καημός γιά τίς χαμένες πατρίδες... Ἐλάχιστος φόρος τιμῆς, σήμερα, στή μνήμη της καί σέ αὐτές τίς σημαντικές στιγμές τῆς ζωῆς τοῦ καθένα, νά συναντᾶ ὄμορφους ἀνθρώπους.

Χρύσα Νικολοπούλου/Ἑλλήνων Φῶς