Το 1944, λίγο πριν την Απελευθέρωση από τους Γερμανούς κατακτητές, κυκλοφορούσε στην πρωτεύουσα η παράνομη εβδομαδιαία εφημερίδα «Κατηγορώ», όργανο της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Αθήνας.
Ήταν ένα έντυπο που επί της ουσίας κοινοποιούσε στα μέλη του κόμματος μια λίστα προγραφών. Στη στήλη υπό τον τίτλο «Εθνοπροδότες», πρόβαινε σε επώνυμες αναφορές προσώπων που κατά πληροφορίες είχαν συνεργαστεί με τις δυνάμεις Κατοχής.
Στο ένατο τεύχος, της 20ής Σεπτεμβρίου 1944, οι συντάκτες θα κάνουν ειδική μνεία στον 55χρονο αντιμοναρχικό γιατρό Σήφη (Ιωσήφ) Βαρδινογιάννη, επικεφαλής της αντιστασιακής οργάνωσης του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (Ε.Δ.Ε.Σ.) στον Πειραιά, πάλαι ποτέ σημαίνων πολιτικό παράγοντα του βενιζελισμού και θείο του σημερινού μεγαλοεπιχειρηματία κ. Βαρδή Βαρδινογιάννη.
Αναφέρει χαρακτηριστικά το έντυπο: «Καταγγέλνουμε το γιατρό Βαρδινογιάννη αρχηγό του Ε.Δ.Ε.Σ. Πειραιά γιατί ενεργεί σαν Γερμανός κι όχι σαν Έλληνας. Αποδοκιμάζοντας ανοιχτά την Εθνική ενότητα δίνει εντολές στις Ασφάλειες του Πειραιά και στις δολοφονικές του ομάδες να συνεχίσουν την εξόντωση και τις δολοφονίες των λαϊκών αγωνιστών.
Ο Βαρδινογιάννης διακηρύσσει ανοιχτά πως εχθροί δεν είνε οι Γερμανοί παρά οι Κομμουνιστές, και ετοιμάζει καινούργιες σφαγές. Ο Οργανωτής των σφαγών της Κοκκινιάς και των συνοικιών του Πειραιά πρέπει να ξέρει πως η ώρα της τιμωρίας των Εθνοπροδοτών πλησιάζει». Δύο ημέρες αργότερα θα δολοφονούνταν από μέλη της αμφισβητούμενης για την εν γένει δράση της οργάνωση Ο.Π.Λ.Α., στο κέντρο του Πειραιά.
Η προσκείμενη στο Κ.Κ.Ε. «Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών», όπως ήταν ο πλήρης τίτλος της, έδρασε από το 1943 έως το 1947 με καθήκοντα συλλογής πληροφοριών, ασφάλειας και εκτέλεσης ειδικών αποστολών. Κατά καιρούς έχει δεχθεί έντονη κριτική ακόμη και μέσα στους κόλπους της Αριστεράς, αφού θεωρείται υπεύθυνη για την εκτέλεση ακόμη και κομμουνιστών συντρόφων μόνο και μόνο επειδή μπορεί να θεωρούνταν ύποπτοι για προδοτική δράση, για συνεργασία με τους Γερμανούς κατακτητές ή πως ήταν υποστηρικτές του αστικού καθεστώτος, χωρίς να υπάρχουν πάντα αποδεικτικά στοιχεία επί τούτων.
Σκοτεινό σημείο της θεωρείται η εφαρμογή της «αρχής της οικογενειακής ευθύνης» την οποία επίσης εφάρμοσε κατά καιρούς, δολοφονώντας αθώους πολίτες.
Στην οργάνωση και εκτέλεση του σχεδίου δολοφονίας του αντικομμουνιστή αλλά συνάμα και αντιδεξιού Βαρδινογιάννη θα συμμετάσχει ολόκληρη η ομάδα της Ο.Π.Λ.Α. Παλαιάς Κοκκινιάς.
Το εν λόγω πολιτικό στέλεχος (που παλαιότερα είχε κατηγορηθεί για φόνο που είχε γίνει στην Κοκκινιά τον Απρίλιο του 1932 στο πλαίσιο πολιτικών ερίδων μεταξύ βενιζελικών και αντιβενιζελικών αλλά αθωώθηκε) είχε μπει εδώ και περίπου ένα χρόνο στο στόχαστρο και ειδικότερα από την ημέρα που άρχισε να συνεργάζεται με τις κατοχικές δυνάμεις ασφαλείας, θορυβημένος από την ραγδαία εξάπλωση και ενίσχυση του αριστερού Ε.Α.Μ. (Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου), της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης του τόπου που είχε ιδρυθεί το φθινόπωρο του 1941 επίσης με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Ο Κρητικός επιστήμονας με καταγωγή από τον Άγιο Ιωάννη Χανίων είχε μεγάλες προσβάσεις στον τοπικό κρατικό μηχανισμό του Πειραιά (από την εποχή που ζούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος και συνέχισαν να υφίστανται και επί Κατοχής που είχαν αλλάξει τα πρόσωπα) σε τέτοιο σημείο που όταν θέλησε να δημιουργήσει πυρήνα Ταγμάτων Ασφαλείας κατάφερνε να εξασφαλίζει στα μέλη του Ε.Δ.Ε.Σ. ταυτότητες της Διεύθυνσης Ειδικής Ασφάλειας του Κράτους – γνωστής και ως «Ειδικής Ασφάλειας», ενός τμήματος της Ελληνικής Χωροφυλακής που δημιουργήθηκε το 1929 (επί πρωθυπουργίας Βενιζέλου) για τη δίωξη των κομμουνιστικών οργανώσεων και τα κατοπινά χρόνια συνεργάστηκε με τις δυνάμεις κατοχής συμμετέχοντας σε μπλόκα, συλλήψεις αντιστασιακών, βασανιστήρια και εκτελέσεις.
Ο Βαρδινογιάννης είχε επίσης τη δυνατότητα να αποφυλακίζει κρατούμενους της Γενικής Ασφάλειας Πειραιά κατά βούληση, όπως έχει δηλώσει σε καταγεγραμμένη συνέντευξή του ο αείμνηστος συγγραφέας και τιμηθείς με το μετάλλιο Εθνικής Αντίστασης Ιάκωβος Βαγιάκης που εκείνη την εποχή ανήκε στην αντιστασιακή οργάνωση «Εθνικόν Κομιτάτον».
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το φθινόπωρο του 1943 που επιχειρήθηκε η δημιουργία αντιΕΑΜικού μετώπου στην περιφέρεια Πειραιά, εκπρόσωποι της τοπικής φιλοβασιλικής οργάνωσης «Εθνική Δράσις» προσέγγισαν τον Σήφη Βαρδινογιάννη που λειτουργούσε ως σημείο αναφοράς λόγω της ισχύος που διέθετε και της πολεμικής του ρητορικής κατά της κομμουνιστικής δράσης. Εκείνος σύμφωνα με μαγνητοφωνημένη συνέντευξη του τότε νεαρού μέλους της φιλομοναρχικής οργάνωσης Παντελή Καλογιάννη, όχι απλώς αρνήθηκε κατηγορηματικά να τους βοηθήσει, αλλά τους έδειξε και τα δύο περίστροφα που είχε στη ζώνη του λέγοντας: «Τα βλέπετε αυτά; Έχουν δέκα σφαίρες. Οι 9 είναι για τους κομμουνιστές και η μια για τον βασιλιά…».
Ο Βαρδινογιάννης αν και απέπνεε κύρος στον πληθυσμό των Κρητών που ζούσε στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας (πρωτίστως στην περιοχή του Προφήτη Ηλία), φρόντιζε να φυλάει τα νώτα του κυκλοφορώντας πάντα με ένοπλη συνοδεία. Αυτό όμως δεν θα αποτρέψει τελικά τη δολοφονία του.
Είναι μεσημέρι της Τετάρτης 20 Σεπτεμβρίου 1944, εκεί γύρω στις δώδεκα. Ο «διαβολογιατρός» όπως τον αποκαλούσαν, επέλεγε για μια ακόμη φορά να μην απομακρυνθεί από την περιοχή του.
Στην ανηφορική οδό Ελευθερίου Βενιζέλου, στον αριθμό 82, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τον επιβλητικό ιερό ναό της Ευαγγελίστριας, ήταν και παραμένει μέχρι και σήμερα, η έδρα της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά «Η Ομόνοια».
Ως πρόεδρος του ένωσης, ο Βαρδινογιάννης πήγαινε πολύ συχνά προκειμένου να συντονίζει τις κινήσεις των συμπατριωτών του. Η συνοικία βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του λόφου της Καστέλλας και συνδέει το κέντρο του Πειραιά με την βιομηχανική λεωφόρο Αθηνών – Πειραιώς. Ρυμοτομικά είναι δύσκολα προσπελάσιμη και οι όποιες απόπειρες αποτύγχαναν καθώς οι επιτιθέμενες ομάδες γίνονταν αντιληπτές από μεγάλη απόσταση.
Προκειμένου να πετύχει το στόχο της μια τέτοια επιχείρηση απαιτούνταν κάποιο είδος «δούρειου ίππου».
Στη δολοφονία του Σήφη Βαρδινογιάννη το ρόλο αυτό θα διαδραμάτιζε ένα ασθενοφόρο του νοσοκομείου «Σαπόρτα» (το σημερινό Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας “Άγιος Παντελεήμων”) καθώς επίσης και ένας Γερμανός αντιφασίστας ηλικίας 22 – 23 ετών, που είχε αυτομολήσει από το Πολεμικό Ναυτικό της πατρίδας του, ονόματι Μπρούνο Κέλλερ, γνωστός σε όλους με το χαϊδευτικό «Βίλλυ».
Είχε καταφύγει στον Ε.Λ.Α.Σ. Κοκκινιάς (σ.σ. ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός αποτελούσε τον στρατιωτικό βραχίονα του Ε.Α.Μ.) κανονικά με το όπλο και τις σφαίρες του.
Ήταν σκληρός και έλεγε με νόημα πως «τους ταγματασφαλίτες τους αφήνω σε ‘σας. Εγώ Γερμανούς θέλω να σκοτώνω».
Στην εκτέλεση του σχεδίου, εκτός από ολόκληρη την ομάδα της Ο.Π.Λ.Α. Παλαιάς Κοκκινιάς με επικεφαλής τον Σπύρο Καπαρέλη, συμμετέχουν επίσης μαχητές από τα Καμίνια υπό τον Κώστα Γιώργιζα για κάλυψη. Προκειμένου να μην τους πάρουν χαμπάρι, σχεδόν όλοι έχουν ντυθεί με χακί στολές της Feldgendarmerie, της γερμανικής στρατονομίας δηλαδή, της οποίας οι άνδρες έφεραν το ψευδώνυμο «δεμένα σκυλιά» λόγω του μεγάλου μεταλλικού κολάρου που περνούσαν στο λαιμό με το έμβλημα του σώματος.
Ο αυτόμολος «Βίλλυ» φόρεσε στολή αξιωματικού της Γκεστάμπο (σ.σ. της κρατικής μυστικής αστυνομίας της ναζιστικής Γερμανίας) και μπήκε μαζί με άλλα μέλη της ΟΠΛΑ στο ασθενοφόρο που χωρίς να κινήσει υποψίες κατάφερε να φθάσει μέχρι το γραφείο του Σήφη Βαρδινογιάννη, εκεί που στεγαζόταν η Ένωση Κρητών. Από το όχημα βγαίνει ψύχραιμος ο τύποις αξιωματικός της Βέρμαχτ, ανεβαίνει στο χώρο που βρισκόταν το θύμα και σε άπταιστα γερμανικά του ζητάει να τον ακολουθήσει επειγόντως στα γραφεία της Γκεστάμπο. «Παρουσίασε και κάποιο πλαστό χαρτί. Ήτανε τόσο πειστικός και τόσο βιαστικός, που ο Βαρδινογιάννης τον ακολούθησε αμέσως ανύποπτος» αναφέρει το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς Τάκης Μπενάς στο βιβλίο του «Της Κατοχής μνήμες μικρές σαν χρέος» (εκδόσεις Θεμέλιο).
Μόλις μπαίνει στο επιταγμένο όχημα όμως, βλέπει τα λεμφατικά πρόσωπα που τον περιμένουν και αντιλαμβάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά. Πάει να τραβήξει το πιστόλι αλλά δεν προλαβαίνει. Ο επικεφαλής της τοπικής Ο.Π.Λ.Α. Παλαιάς Κοκκινιάς Σπύρος Καπαρέλης τον πυροβολεί τρεις φορές. Πεθαίνει ακαριαία. Αμέσως η ομάδα εγκαταλείπει το νοσοκομειακό αυτοκίνητο ενώ οι τσιλιαδόροι αρχίζουν να πυροβολούν στον αέρα. Ήταν το σύνθημα της αποχώρησης από τον τόπο της δολοφονίας.
Από τα πυρά της προσωπικής φρουράς του Βαρδινογιάννη που συνειδητοποιούν τι έχει συμβεί θα πέσουν νεκροί δύο αντάρτες όπως προκύπτει από την έρευνα που έχει πραγματοποιήσει ο ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός και βρίσκεται αποτυπωμένη στο βιβλίο του «Το τιμωρό χέρι του λαού: Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα, 1942 – 1944» (εκδόσεις Θεμέλιο). Βάσει των ληξιαρχικών βιβλίων του Δήμου Πειραιά, εκείνη την ημέρα εκτός από τον Βαρδινογιάννη καταγράφηκαν δύο ακόμη βίαιοι θάνατοι με την ένδειξη «διαμπερές κεφαλής», του Παναγιώτη Λούρμπα και του Ιορδάνη Σάββα.
Ο Γερμανός «Βίλλυ» για να ξεφύγει έστριψε τρέχοντας προς την οδό Δεληγιώργη. Επιχείρησε να κρυφτεί πίσω από τη σκάφη πλυσίματος ρούχων μιας ηλικιωμένης γυναίκας που έμενε εκεί κοντά. Αυτή όμως μόλις τον είδε έβαλε τις φωνές και το στέλεχος της ΟΠΛΑ πιάστηκε. Έκτοτε δεν ξανακούστηκε τίποτα γι΄αυτόν. Όπως ακούστηκε τον παρέδωσαν στo «κολαστήριο» της οδού Μέρλιν στην Αθήνα που έδρευαν τα δολοφονικά τάγματα της ναζιστικής μοίρας ασφαλείας των SS (Schutzstaffel) όπου εξέπνευσε μετά από φρικτά βασανιστήρια.
Άνδρες της Ασφάλειας σκότωσαν επίσης επί τόπου έναν νεαρό λούστρο με καταγωγή από την Αρμενία, ο οποίος μετά τους πυροβολισμούς άρχισε να τρέχει προκειμένου να ξεφύγει, κίνηση που τον στοχοποίησε ως συνεργό. Όπως αποκάλυψε πολλά χρόνια αργότερα στον ιστορικό Ιάσονα Χανδρινό το πάλαι ποτέ δραστήριο μέλος της ΟΠΛΑ Παλαιάς Κοκκινιάς Θόδωρος Ξηροτάγαρος, που τότε ήταν 21 χρόνων, αυτός ο Αρμένιος «γυάλιζε τα παπούτσια του Βαρδινογιάννη και μάζευε πληροφορίες […] Τελικά τον βρήκαμε (σ.σ. νεκρό) στο γεφυράκι της Πειραιώς από κάτω, στον Κεραμεικό. Σπασμένα χέρια, σπασμένα πόδια […] Παλικάρι. Ένα ψηλό παιδί. Αρτίν τον ξέραμε…».
Το ίδιο απόγευμα μια άλλη ομάδα της ΟΠΛΑ θα σκότωνε μπροστά στην εκκλησία της Υπαπαντής στα Ταμπούρια με μια σφαίρα στο κεφάλι, τον 52χρονο έφεδρο ταγματάρχη πεζικού Νικόλαο Κεντρωτή, πρώην στρατιωτικό στέλεχος του ΕΔΕΣ και στενό συνεργάτη του Βαρδινογιάννη. Οι εκκαθαρίσεις από την κομμουνιστική Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών, θα συνεχιστούν και τα επόμενα εικοσιτετράωρα στην περιοχή του Πειραιά. Το βράδυ της 30ής Σεπτεμβρίου, η ΟΠΛΑ θα απαγάγει τον 52χρονο κτηματία Βασίλιο Χαρίκο και τον γιο του Ευθύμιο.
Με συνοπτικές διαδικασίες θα εκτελεστούν και οι δύο στη Μάντρα του εργοστασίου Καρέλλα, ως συνεργάτες του Σήφη Βαρδινογιάννη. Ο πατέρας θα σωθεί ως εκ θαύματος!
* Ο Γεώργιος Σαρρής είναι δημοσιογράφος – μέλος της ΕΣΗΕΑ, τιμηθείς από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το Βραβείο Αθ. Μπότση για την αντικειμενική και με πληρότητα παρουσίαση ιστορικών πολιτικών θεμάτων
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου