Ποῦ συναντιέται ὁ Ἐθνικός μας ποιητής
(Διονύσιος Σολωμός) μέ ἕνα ὁμοφυλόφιλο, τοξικομανῆ καί αὐτόχειρα ποιητή
(Ναπολέοντα Λαπαθιώτη 1888 - 1944);
Μά φυσικά στίς Πανελλαδικές ἐξετάσεις Γ'
Τάξης Ἡμερησίου καί Δ' τάξης ἑσπερινοῦ γενικοῦ Λυκείου τήν Τετάρτη 22
Μαΐου 2013 – ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ.
Ὁ Ν. Λαπαθιώτης, ἑξήντα ἑπτά χρόνια μετά
τήν αὐτοκτονία του συνεχίζει νά βρίσκεται στήν ἐπικαιρότητα χάρις στό
θεοφιλέστατο κράτος μας.
Στή νουβέλα του «Κάπου περνοῦσε μία
φωνή», ἀπόσπασμα τοῦ ὁποίου ἀπετέλεσε θέμα ἐξετάσεων, ἡ Ρηνούλα, ἕνα
πανέμορφο κορίτσι πού ἐργάζεται σ' ἕνα κατάστημα μέ καπέλα, ἐρωτεύεται
τόν Σωτήρη, ἕνα δεκαεννιάχρονο τσαγκάρη «νόστιμο παιδί, συμπαθητικό καί
καλοΐσκιωτο, δίχως νά 'ναι ὄμορφος πολύ». Ὁ Σωτήρης ἄν καί γίνεται
ἀμέσως ὁ καλύτερος φίλος τοῦ δεκατετράχρονου ἀδερφοῦ τῆς Ρηνούλας, Λάκη,
ἀδιαφορεῖ πιά ἐντελῶς γιά τό ἐρωτικό ἐνδιαφέρον τῆς κοπέλας, ὁδηγώντας
την ἔτσι στήν ἀπελπισία καί ἐν τέλει στό θάνατο. Ὁ συγγραφέας περιγράφει
συγκεκαλυμμένα τόν ὁμοφυλοφιλικό ἔρωτα τοῦ Σωτήρη καί τοῦ Λάκη, κυρίως
μέσα ἀπ' τά μάτια τῆς Ρηνούλας, ἀφοῦ εἶναι σαφές πώς μέλημά του εἶναι νά
περιγράψει τά ἐρωτικά της συναισθήματα καί ὄχι τά γεγονότα.
Τό ἀπόσπασμα ἀπό τή νουβέλα «Κάπου
περνοῦσε μία φωνή» πού ἀπετέλεσε κείμενο τῶν Πανελλαδικῶν ἐξετάσεων,
ὑπονοεῖ ἐνδεχομένως καί τήν αὐτοϊκανοποίηση τῆς Ρηνούλας; Πόσο θά μᾶς
ἀνέχεται ἀκόμα ὁ Θεός; Ἄραγε ὑπάρχει ἔστω καί ἕνας δίκαιος ἀνάμεσά μας
(ὅπως ὁ Λώτ); Ἤ θά πέσει φωτιά νά μᾶς κάψει ὅλους – ὅπως στά Σόδομα καί
τά Γόμορα;
Τί πολίτες περιμένει νά βγάλει αὐτή ἡ χώρα μέ τέτοια «παιδεία»;
Νά χαιρόμαστε τούς κυβερνώντας μας!
Παραθέτουμε τά θέματα σέ μονοτονικό – ὡς ἔχουν (δέν τούς κάναμε τήν χάρη νά τά μετατρέψουμε σέ πολυτονικό!)
ΑΡΧΗ ΙΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ' ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΜΑΪΟΥ 2013 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)
ΚΕΙΜΕΝΟ Διονύσιος Σολωμός
Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ 5 [22.]
Άλλά τό πλέξιμ' άργουνε1 καί μοϋ τ' άποκοιμοϋσε2 Ήχός, γλυκΰτατος ήχός, όποΰ μέ προβοδοϋσε3.
25 Δέν εΐναι κορασιάς φωνή στά δάση ποΰ φουντώνουν,
Καί βγαίνει τ' άστρο τοϋ βραδιοϋ καί τα νερά θολώνουν, Καί τόν κρυφό της ερωτα της βρΰσης τραγουδάει, Τοϋ δέντρου καί τοϋ λουλουδιοϋ ποΰ άνοίγει καί λυγάει-Δέν εΐν' άηδόνι κρητικό, ποΰ σέρνει τή λαλιά του
30 Σέ ψηλοΰς βράχους κι άγριους δπ' εχει τή φωλιά του,
Κι άντιβουΐζει όλονυχτίς άπό πολλή γλυκάδα Ή θάλασσα πολΰ μακριά, πολΰ μακριά ή πεδιάδα, Ώστε ποΰ πρόβαλε ή αύγή και ελιωσαν τ' άστέρια, Κι άκοΰει κι αύτή καί πέφτουν της τά ρόδα άπό τά χέρια•
35 Δέν εΐν' φιαμπόλι4 τό γλυκό, όποΰ τ' άγρίκαα μόνος
Στόν Ψηλορείτη δπου συχνά μ' έτράβουνεν ό πόνος Κι εβλεπα τ' άστρο τ' ούρανοϋ μεσουρανίς νά λάμπει Καί τοϋ γελοϋσαν τά βουνά, τά πέλαγα κι οl κάμποι• Κι έτάραζε τά σπλάχνα μου έλευθεριάς έλπίδα
40 Κι έφώναζα: «ώ θεϊκιά κι δλη αϊματα Πατρίδα!»
Κι απλωνα κλαίοντας κατ' αύτή τά χέρια μέ καμάρι• Καλή 'ν' ή μαΰρη πέτρα της καί τό ξερό χορτάρι. Λαλοΰμενο5, πουλί, φωνή, δέν εΐναι νά ταιριάζει, 'Ίσως δέ σώζεται στή γη ηχος ποΰ νά τοϋ μοιάζει•
25 Δέν εΐναι κορασιάς φωνή στά δάση ποΰ φουντώνουν,
Καί βγαίνει τ' άστρο τοϋ βραδιοϋ καί τα νερά θολώνουν, Καί τόν κρυφό της ερωτα της βρΰσης τραγουδάει, Τοϋ δέντρου καί τοϋ λουλουδιοϋ ποΰ άνοίγει καί λυγάει-Δέν εΐν' άηδόνι κρητικό, ποΰ σέρνει τή λαλιά του
30 Σέ ψηλοΰς βράχους κι άγριους δπ' εχει τή φωλιά του,
Κι άντιβουΐζει όλονυχτίς άπό πολλή γλυκάδα Ή θάλασσα πολΰ μακριά, πολΰ μακριά ή πεδιάδα, Ώστε ποΰ πρόβαλε ή αύγή και ελιωσαν τ' άστέρια, Κι άκοΰει κι αύτή καί πέφτουν της τά ρόδα άπό τά χέρια•
35 Δέν εΐν' φιαμπόλι4 τό γλυκό, όποΰ τ' άγρίκαα μόνος
Στόν Ψηλορείτη δπου συχνά μ' έτράβουνεν ό πόνος Κι εβλεπα τ' άστρο τ' ούρανοϋ μεσουρανίς νά λάμπει Καί τοϋ γελοϋσαν τά βουνά, τά πέλαγα κι οl κάμποι• Κι έτάραζε τά σπλάχνα μου έλευθεριάς έλπίδα
40 Κι έφώναζα: «ώ θεϊκιά κι δλη αϊματα Πατρίδα!»
Κι απλωνα κλαίοντας κατ' αύτή τά χέρια μέ καμάρι• Καλή 'ν' ή μαΰρη πέτρα της καί τό ξερό χορτάρι. Λαλοΰμενο5, πουλί, φωνή, δέν εΐναι νά ταιριάζει, 'Ίσως δέ σώζεται στή γη ηχος ποΰ νά τοϋ μοιάζει•
1. άργουνε• αργοποροΰσε, καθυστεροΰσε, βράδυνε
2. μου τ' αποκοιμοΰσε• μου το καθυστεροΰσε, το καθιστοΰσε ράθυμο, νωθρό, αργό
3. με προβοδοΰσε• με προέπεμπε, με συνόδευε
4. φιαμπόλι• αυτοσχέδιο πνευστό όργανο των ποιμένων (σουραΰλι)
5. λαλοΰμενο• μουσικό όργανο
ΤΕΛΟΣ ΙΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
2. μου τ' αποκοιμοΰσε• μου το καθυστεροΰσε, το καθιστοΰσε ράθυμο, νωθρό, αργό
3. με προβοδοΰσε• με προέπεμπε, με συνόδευε
4. φιαμπόλι• αυτοσχέδιο πνευστό όργανο των ποιμένων (σουραΰλι)
5. λαλοΰμενο• μουσικό όργανο
ΤΕΛΟΣ ΙΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ' ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
45 Δέν εΐναι λόγια ηχος λεπτός
Δέν ηθελε6 τόν ξαναπεΐ ό άντίλαλος κοντά του.
'Άν εΐν' δέν ηξερα κοντά, άν ερχονται άπό πέρα•
Σάν τοϋ Μαϊοϋ τές εύωδιές γιομίζαν τόν άέρα,
Γλυκΰτατοι, άνεκδιήγητοι7
50 Μόλις εΐν' ετσι δυνατός ό Έρωτας καί ό Χάρος.
Μ' άδραχνεν δλη τήν ψυχή, καί νά 'μπει δέν ήμπόρει Ό ούρανός, κι ή θάλασσα, κι ή άκρογιαλιά, κι ή κόρη• Μέ άδραχνε, καί μ' εκανε συχνά ν' άναζητήσω Τή σάρκα μου νά χωριστώ γιά νά τόν άκλουθήσω.
55 Έπαψε τέλος κι άδειασεν ή φΰσις κι ή ψυχή μου,
Ποΰ έστέναξε κι έγιόμισεν εύθΰς όχ τήν καλή μου-Καί τέλος φθάνω στό γιαλό τήν άρραβωνιασμένη, Τήν άπιθώνω μέ χαρά, κι ητανε πεθαμένη.
6. δεν ήθελε• δεν επρόκειτο, δε θα τολμοΰσε να
7. ανεκδιήγητοι [ενν. ήχοι]• ανεκλάλητοι, άρρητοι, εξωανθρώπινοι
45 Δέν εΐναι λόγια ηχος λεπτός
Δέν ηθελε6 τόν ξαναπεΐ ό άντίλαλος κοντά του.
'Άν εΐν' δέν ηξερα κοντά, άν ερχονται άπό πέρα•
Σάν τοϋ Μαϊοϋ τές εύωδιές γιομίζαν τόν άέρα,
Γλυκΰτατοι, άνεκδιήγητοι7
50 Μόλις εΐν' ετσι δυνατός ό Έρωτας καί ό Χάρος.
Μ' άδραχνεν δλη τήν ψυχή, καί νά 'μπει δέν ήμπόρει Ό ούρανός, κι ή θάλασσα, κι ή άκρογιαλιά, κι ή κόρη• Μέ άδραχνε, καί μ' εκανε συχνά ν' άναζητήσω Τή σάρκα μου νά χωριστώ γιά νά τόν άκλουθήσω.
55 Έπαψε τέλος κι άδειασεν ή φΰσις κι ή ψυχή μου,
Ποΰ έστέναξε κι έγιόμισεν εύθΰς όχ τήν καλή μου-Καί τέλος φθάνω στό γιαλό τήν άρραβωνιασμένη, Τήν άπιθώνω μέ χαρά, κι ητανε πεθαμένη.
6. δεν ήθελε• δεν επρόκειτο, δε θα τολμοΰσε να
7. ανεκδιήγητοι [ενν. ήχοι]• ανεκλάλητοι, άρρητοι, εξωανθρώπινοι
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Τρία χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού, από τον οποίο επηρεάστηκε ο Σολωμός, είναι το μεταφυσικό στοιχείο, η αγάπη για την πατρίδα και η εξιδανίκευση του έρωτα. Για κάθε ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα μέσα από το κείμενο.
Μονάδες 15
Β1. Σύμφωνα με τον Π. Μάκριτζ: «Αυτό που κάνει εντύπωση (στον Σολωμό)είναι η επιμονή του να χρησιμοποιεί εικόνες από τον κόσμο της φύσης». Να επιβεβαιώσετε την παραπάνω άποψη με μία εικόνα από τους στίχους 23-28 και άλλη μία από τους στίχους 35-43, παρουσιάζοντας το περιεχόμενό της καθεμιάς (μονάδες 10) και σχολιάζοντας τη λειτουργία της στο κείμενο (μονάδες 10).
Μονάδες 20
Β2. Στους στίχους 29-34 «Δέν ειν αηδόνι ... από τά χέρια·» να αναζητήσετε τέσσερα διαφορετικά σχήματα λόγου (μονάδες 8) και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους στο κείμενο (μονάδες 12).
Μονάδες 20
Γ1. Να σχολιάσετε τους δύο τελευταίους στίχους του ποιήματος σε ένα
κείμενο 120-140 λέξεων:
Καί τέλος φθάνω στό γιαλό τήν άρραβωνιασμένη, Τήν άπιθώνω μέ χαρά, κι ήτανε πεθαμένη.
Μονάδες 25
Α1. Τρία χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού, από τον οποίο επηρεάστηκε ο Σολωμός, είναι το μεταφυσικό στοιχείο, η αγάπη για την πατρίδα και η εξιδανίκευση του έρωτα. Για κάθε ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα μέσα από το κείμενο.
Μονάδες 15
Β1. Σύμφωνα με τον Π. Μάκριτζ: «Αυτό που κάνει εντύπωση (στον Σολωμό)είναι η επιμονή του να χρησιμοποιεί εικόνες από τον κόσμο της φύσης». Να επιβεβαιώσετε την παραπάνω άποψη με μία εικόνα από τους στίχους 23-28 και άλλη μία από τους στίχους 35-43, παρουσιάζοντας το περιεχόμενό της καθεμιάς (μονάδες 10) και σχολιάζοντας τη λειτουργία της στο κείμενο (μονάδες 10).
Μονάδες 20
Β2. Στους στίχους 29-34 «Δέν ειν αηδόνι ... από τά χέρια·» να αναζητήσετε τέσσερα διαφορετικά σχήματα λόγου (μονάδες 8) και να σχολιάσετε τη λειτουργία τους στο κείμενο (μονάδες 12).
Μονάδες 20
Γ1. Να σχολιάσετε τους δύο τελευταίους στίχους του ποιήματος σε ένα
κείμενο 120-140 λέξεων:
Καί τέλος φθάνω στό γιαλό τήν άρραβωνιασμένη, Τήν άπιθώνω μέ χαρά, κι ήτανε πεθαμένη.
Μονάδες 25
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ∆΄ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
Δ1. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το απόσπασμα από το ποίημα Ο Κρητικός του Δ. Σολωμού με το παρακάτω απόσπασμα από τη νουβέλα του Ν.Λαπαθιώτη Κάπου περνούσε μια φωνή, αναφέροντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες 15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο κειμένων.
Μονάδες 20
Δ1. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το απόσπασμα από το ποίημα Ο Κρητικός του Δ. Σολωμού με το παρακάτω απόσπασμα από τη νουβέλα του Ν.Λαπαθιώτη Κάπου περνούσε μια φωνή, αναφέροντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες 15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο κειμένων.
Μονάδες 20
Ναπολέων Λαπαθιώτης
ΚΑΠΟΥ ΠΕΡΝΟΥΣΕ ΜΙΑ ΦΩΝΗ
Αυτό το βράδυ, η Ρηνούλα δεν
κοιμήθηκε. Σαν ένας πυρετός γλυκός, της μέλωνε τα μέλη. Όλη νύχτα, μέχρι
το πρωί, το αίμα της, πρώτη φορά, της τραγουδούσε, φανερά, τόσο ζεστά
τραγούδια...Κι όταν, προς τα χαράματα, την πήρε λίγος ύπνος, είδε πως
ήταν μέσα σ΄ ένα δάσος, -ένα μεγάλο δάσος γαλανό, μ' ένα πλήθος άγνωστα
κι αλλόκοτα λουλούδια. Περπατούσε, λέει, μέσ' στην πρασινάδα, σκυμμένη,
και με κάποια δυσκολία, χωρίς, όμως αυτό, να συνοδεύεται κι απ' τη
συνηθισμένην αγωνία, που συνοδεύει κάποιους εφιάλτες. [...]Και την ίδια
τη στιγμή, χωρίς ν' αλλάξει τίποτε, μια μελωδία σιγανή γεννήθηκε κι
απλώθηκε, σαν ένα κόρο1 από γνώριμες φωνές, που, μέσα τους, ξεχώριζε
γλυκιά και δυνατή, την ήμερα παθητική και πλέρια του Σωτήρη! Κι η φωνή
δυνάμωνε, δυνάμωνε, και σε λίγο σκέπασε και σκόρπισε τις άλλες, -κι
έμεινε μονάχη και κυρίαρχη, γιομίζοντας τη γη, τον ουρανό, γιομίζοντας
το νου και την καρδιά της! Κι είχ' ένα παράπονο βαθύ, η χιμαιρική αυτή
φωνή, - κι έμοιαζε μ' ένα χάδι τρυφερό, λησμονημένο, γνώριμο, κι
απόκοσμο! Κι η ψυχή της έλιωνε βαθιά, σαν το κερί, σβήνοντας σε μια
γλύκα πρωτογνώριστη, σε μια σπαραχτική, πρωτοδοκίμαστη, και σαν
απεγνωσμένη, νοσταλγία! Και καθώς ήταν έτοιμη να σβήσει, και να λιώσει,
πίστεψε πως ήταν πια φτασμένη στον παράδεισο...
Κι η Ρηνούλα ξύπνησε με μιας, σα
μεθυσμένη, -και κρύβοντας το πρόσωπο μέσ' στο προσκέφαλό της, μην τύχει
και τη νιώσουν από δίπλα, ξέσπασε σ' ένα σιγανό παράπονο πνιγμένο...
Ν. Λαπαθιώτης, Κάπου περνούσε μια φωνή, Εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα 2011, σ. 71-73
1. κόρος· χορωδία
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ∆΄ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.30 π.μ.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.30 π.μ.
KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ
ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου