0 “Η φλογέρα του Βασιλιά” (Κ. Παλαμάς)

Aυτές τις μέρες, που οι φθονεροί ζηλωτές της φυλής αμφισβητούν τη συνέχεια, η “Φλογέρα του Βασιλιά” με την αλληγορική φωνή του Παλαμά, έρχεται να μας υπενθυμίσει αγώνες, επιταγές και υποχρεώσεις.

«Είμαι η φλογέρα εγώ, επική, προφητικό καλάμι».
"Γίνομαι σάλπιγγα, σαλπίζω απάνου από τους τάφους, / τους πεθαμένους ξαγρυπνώ, το δρόμο τους ρυθμίζω, / και το κορμί, του τωρινού στο περασμένο δίνω, / και φέρνω σας και τα αυριανά, με πρώιμη γέννα ομπρός σας".


Ο Σικελιανός, μας λέγει ότι οι ποιητές, κάποτε πρέπει να δηλώσουν τη θέση τους, απέναντι στην ιδέα και στη μοίρα του Ελληνικού Έθνους.

(Εγώ θα συμπλήρωνα ότι όλοι οι κατοικούντες σε αυτόν τον "έρημο" τόπο, πρέπει να το δηλώσουν, τουλάχιστον για να γνωρίσομε το πρόσωπο του γείτονά μας, αλλά περισσότερο για να γνωρίσομε τους αφέντες μας και να ξεσκεπάσομε τους "ταγούς" του Έθνους). 

Για τον Σολωμό λόγου χάριν, η Ελλάδα είναι μια διαχρονική προϊστορικά ιδέα χρέους υπέρτατου, ακίνητη στην αιωνιότητα και στον ιστορικό χρόνο.

Για τον Παλαμά όμως, ο Ελληνισμός, όπως γράφει ο Παπανούτσος, είναι ένα δυναμικά ιστορικό φαινόμενο, που μέσα στη ροή του χρόνου, παθαίνει μεταπτώσεις και που μοιραία αλλοιώνεται αλλά και παραμένει σε αγωνιστική δημιουργική και φωτοβόλα ετοιμότητα, για να δεχτεί μα και να αφομοιώσει, καινούργιες ιδέες και κανόνες. 

Ο Παλαμάς, για όλα του έθνους έχει λόγο και είναι πάντα επίκαιρος.

 Και εδώ στη "Φλογέρα" μιλά για το "Μακεδονικό".

Αρχή έμπνευσης στάθηκε το χρονικό του Παχυμέρη:

"Το λείψανο του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, στους χρόνους του Μιχαήλ του Παλαιολόγου, από άγνωστα ανόσια χέρια, ξεθάβεται και διαπομπεύεται. Το στήνουν όρθιο και εκεί που ήταν το στόμα, εκεί στη χαίνουσα τρύπα, βάζουν οι ανόσιοι μια φλογέρα".

Ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος ήταν ένας μεγάλος Βυζαντινός βασιλιάς της Μακεδονικής δυναστείας, που με το σπαθί του έδωσε τέλος στο Μακεδονικό πρόβλημα του καιρού του. Θα συμπλήρωνα: με σπαθί και με σκληρές πράξεις εκμηδενίζοντας πολύ βίαια τις τοτινές βάρβαρες ατίθασσες Βουλγαρικές φυλές.

Για τον πνευματικό άνθρωπο, όλα αυτά που έγιναν τότε και αναφέρομαι σε όλες τις μεριές των διαπλεκομένων, φαντάζουν απαράδεκτα. Μα στον πόλεμο, δεν υπάρχει έλεος. Και δυστυχώς στην πράξη και στον αγώνα για την επιβίωση και την επικράτηση, ούτε κανόνες υπάρχουν.

Ο ποιητής, βρίσκει την ευκαιρία, με το λείψανο σκυλευμένο έξω από τον τάφο και διαπομπευμένο, να ξεθάψει και τα περασμένα βιώματα του Γένους. 

Η φλογέρα, αυτό το ταπεινό σουραύλι - όπως γράφει ο Παπανούτσος - εκείνο το ελεεινό περίπαιγμα στο στόμα του, θα δώσει τα συμβολικά μηνύματα της.

"Ο βασιλιάς - λείψανο, παίρνει τα φουσάτα του και κατηφορίζει θριαμβικά προς τις Ελληνικές πόλεις με σκοπό να προσκηνύσει Ελληνική ομορφιά και Αθήνα, αποβλέποντας στη συναδέλφωση του χριστιανικού και κλασικού κόσμου μέσα στα Ελληνικά πεπρωμένα". 

Σε ένα δοξαστικό τόνο ο ποιητής, με πολύ λυρισμό μαχόμενος, καταγράφει τα θέματά του σε 12 Λόγους.
Και στον Λόγο τον πρώτο, του ποιητικού έργου δηλώνει: 

"Του περίγελου και της βρισιάς φλογέρα/ γράφω ξανά την ιστορία". Και με το περιπαιχτικό καλάμι στο στόμα ορθώνει το κουφάρι του, προστάζει και δονίζει τις καρδιές...
Από τους τρεις Λόγους, οι δύο πρώτοι αναφέρονται στο παρελθόν. 

Ο τρίτος είναι ο Λόγος που αναφέρεται στο μέλλον. 

Και μιλά για ένα κοινωνικό ξεσηκωμό. 

Ο βασιλιάς ανατριχιάζει στον προφητικό Λόγο. 

Και αυτός, ο βασιλιάς - λείψανο, το πνεύμα του πολέμου, δίνει υπόσχεση συμπαράστασης στη βασανισμένη Ρωμιοσύνη. 

"Ρωμαίικο, όπου φυσά και όπου παλαίβει η Ελλάδα,/ και όπου σταυρώνεται η φυλή, όπου είν΄η ορμή στο Γένος/ όπου είναι αντίσταση, σταυρός, αγρύπνια, σπαθί, δρόμος /θα είμαι εγώ πνέμα, εγώ ευχή, θα πνέω, θα ζωντανεύω / και χαλιφάδων νικητής και τσάρων κυνηγάρης / πέρα στην Κόκκινη Μηλιά θα παίρνω την ανάσα".

Ναι, ο νόμος της ιστορίας, ο ακατάλυτος, είναι ο αιώνιος γυρισμός των γεγονότων. 

Μια πορεία, που ποτέ δεν διαγράφει μια γραμμή χωρίς σκαμπανεβάσματα χαρές και δυστυχίες, νίκες και ήττες, σε μια εναλλαγή φάσεων, σε μια συνεχιζόμενη διαλεκτική σύγκρουση, στο όραμα της φυσικής εξέλιξης:

"Μπρός, πίσω, τίποτε. Χορός άνεμοκυκλοπόδης / Είπα: Στα πάντα γυρισμός των πάντων / …μα παντού, αφέντης που κρατά και σταυρωτής που δένει… / Τούτοι για νάναι πάντοτε γονατιστοί, και κείνοι, / για να είναι ολόρθοι πάντοτε".

Και αυτά σε μια καθαρή Νιτσεϊκή επίδραση από το Ευαγγέλιο του Ζαρατούστρα. 

"Ο Φτωχολέοντας έρχεται, στάμνα βαστά και σπάθα, /ο κληρονόμος έρχεται, στα βάθη των αιώνων, / σταμνί βαστά, σπαθί βαστά, για να τα σφάξει τα Έθνη". 

Εδώ έκπληκτοι βλέπουμε, τον Παλαμικό στοχασμό, να συνταιριάζει μια αριστοκρατική με μια μηδενιστική φιλοσοφία. Στην ενότητα των ιδεών του, παρασύρεται από οράματα της φύσης και από συγκινησιακά ετερόκλητες ασυμβίβαστες θέσεις του κοινωνικού άλυτου προβλήματος. Και προχωρεί σε μια ιδεολογική συναίρεση: 

"Ρωμαίικό, κι όπου θα βαστάς, Ελλάδα, όπου θα ρεύης/… ..είτε στου σκλάβου το κλουβί, σε χαμοκέλα χώρα, και μέσα στα χρυσόκλινα, και στη μονιά του λύκου/,…, θα είμαι εγώ, πνέμα εγώ, ψυχή, θα πνέω, θα ζητιανεύω".

Η ετέρα παρειά για τον ποιητή – μακάρι και για εμάς - δεν στρέφεται ευγενικά σε κανέναν. 

Κραδαίνει σπάθα. Δεν θέλει κανέναν - από το γένος - γονατιστό. Όλους τους θέλει ολόρθους! Και πάντοτε ολόρθους!

Αυτό όμως θέλει και Πατρίδα από γεννησιμιού της, για να μπορέσεις τελικά να πεις το “Μολών Λαβέ”. Όχι πατρίδα “franshising” όπως οι γείτονες μας!
Άς ακούσομε το Λογο του. Γιατί ο Λόγος του έχει Εθνική διάρκεια.

Γράφει ο Γιάννης Κορναράκης