Του Νίκου Τσούλια
Στις σχετικές του θέματος διεθνείς αξιολογήσεις η χώρα μας έχει μια θέση με μεγάλο ποσοστό διαφθοράς, που δεν θυμίζει σε τίποτα οργανωμένο και εκσυγχρονισμένο κράτος. Και προφανώς δεν χρειάζεται καμιά ιδιαίτερη επιστημονική ανάλυση για να εξαχθεί αυτό το συμπέρασμα. Κάθε πολίτης θα έχει συναντήσει αρκετές φορές στη ζωή του φαινόμενο διαφθοράς.
Το «φακελάκι», η φοροδιαφυγή και η γενικευμένη παρανομία είναι εμβληματικά φαινόμενα του σύγχρονου ελληνικού κράτους και της ελληνικής κοινωνίας! Και μάλιστα ο πολίτης βλέποντας το πόσο γενικευμένα είναι αυτά τα παρακμιακά φαινόμενα έχει μάλλον παραιτηθεί από την ιδέα ότι πρόκειται να διορθωθεί η όλη κατάσταση με κάποιο τρόπο και μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το έχει αποδεχτεί ως ένα δομικό και συστατικό στοιχείο της πολιτείας μας!! Αλλά θεωρώ ότι έχει προχωρήσει και πιο πέρα. Αν του δοθεί η ευκαιρία, θα συμμετάσχει και αυτός στο παιχνίδι της παρακμής με αμβλυμμένη συνείδηση αλλά και με επαρκείς δικαιολογίες (αφού το κάνουν όλοι κλπ κλπ), για όποιον βλέπει διαφορετικά τα πράγματα!
Αντιλαμβανόμαστε τη διαφθορά στις ημέρες μας ως σύμπτωμα της κρίσης και όχι ως γενεσιουργό και βασική αιτία πρόκλησης της κρίσης και της αναπαραγωγής της κρίσης! Και η διαφθορά «ζει και βασιλεύει» ακόμα και στους τόσο χαλεπούς και σκοτεινούς καιρούς μας και δεν φαίνεται «στον ορίζοντα κανένα φως να διώξει το σκοτάδι».
Η εξήγηση για την όλη εικόνα – κατά τη γνώμη μου – είναι απλή. Και να γιατί. Στην άσκηση της πολιτικής η παρανομία είναι συστατικό στοιχείο εδώ και δεκαετίες και όλοι οι θεσμοί μας – δικαιοσύνη, αστυνομία, κρατική και περιφερειακή διοίκηση… – όχι μόνο δεν υπηρετούν το σκοπό της βασικής αποστολής των αλλά και αρκετά άτομα αυτών των θεσμών συμμετέχουν ενεργά και προσδίδουν επίφαση νομιμοφάνειας ακόμα και στην πιο ακραία παρανομία. Όλοι ξέραμε το πανηγύρι και το πλιάτσικο επί του δημόσιου χρήματος που γινόταν και γίνεται από τους πολιτικούς, από δημόσια πρόσωπα, από επιχειρηματίες, από δημόσιους υπαλλήλους αλλά και από όποιον είχε την ευκαιρία. Σαφώς και υπήρχαν και υπάρχουν άνθρωποι σ’ όλους τους προαναφερθέντες θεσμούς που δεν χρηματίζονταν. Αλλά μήπως είναι καμιά πράξη ηρωισμού για να αναφέρουμε αυτή την εκδοχή, όταν πρόκειται για την απλή άσκηση της εργασίας και του καθήκοντος ή μήπως φτάσουμε άραγε στο σημείο να επαινούμε αυτούς που «δεν τα παίρνουν»;
Αλλά δεν είναι μόνο στην άσκηση της πολιτικής και στη λειτουργία των θεσμών της δημόσιας ζωής μας το πρόβλημα της διαφθοράς. Υπάρχουν και άλλα δύο πεδία πολύ σημαντικά για τη γιγάντωση του φαινομένου.
α) Οι πολιτικές και οι κοινωνιολογικές αναλύσεις μας είναι τουλάχιστον ελλειμματικές. Οι μεν «δεξιότροπες αναλύσεις» αποφεύγουν τις αναφορές σ’ αυτό το ζήτημα, γιατί θεωρούν ότι είναι θέμα προσωπικής στάσης και συμπεριφοράς – άρα μη πολιτικό -, οι δε «αριστερότροπες αναλύσεις» θεωρούν ότι είναι απόρροια του καπιταλιστικού συστήματος και παραπέμπουν την επίλυσή του στη δημιουργία της μελλοντικής κομμουνιστικής κοινωνίας, όπου θα διορθωθούν όλοι οι ανορθολογισμοί και τα φαινόμενα παρακμής. Οι μαρξιστικές αναλύσεις – έτι περαιτέρω – εμμένουν στις βασικές γραμμές θεώρησης με άξονα την «ταξική πάλη» και δεν βλέπουν και με πολύ καλό μάτι τις όποιες μικροκοινωνιολογικές προσεγγίσεις, γιατί ενδεχομένως αλλοιώνουν τη συζήτηση της βασικής αντίθεσης «εργασίας – κεφαλαίου». Εδώ θεωρώ ότι είναι τουλάχιστον ελλιπής μια τέτοια μεθοδολογική αναφορά, γιατί για τη σημερινή κρίση της χώρας μας δεν ευθύνεται μόνο ο καπιταλισμός και η βαρβαρότητα των αγορών – που προφανώς είναι οι βασικοί παράγοντες -, αλλά και ενδογενείς παράγοντες της κοινωνίας μας, όπως η φοροδιαφυγή, η διαφθορά, η γενικευμένη παρανομία κλπ
β) Το όλο σύστημα αγωγής της κοινωνίας μας (από την οικογένεια και το σχολείο μέχρι το γενικό πολιτισμικό αξιακό πεδίο μας) είναι προβληματικό. Συγκεκριμένα, δεν ασκείται κανενός είδους συστηματικής αγωγής για τις βασικές αξίες μιας ορθολογικής και δημοκρατικής κοινωνίας στην οικογένεια, ενώ στο σχολείο – και υπό την πίεση της διδασκαλίας της ούτως ή άλλως υπερβολικής μαθησιακής ύλης – η αγωγή και η διαπαιδαγώγηση δεν είναι άρτιες. Έτσι το παιδί και ο νέος δεν ακούνε (κυριολεκτικά…) και δεν διαπαιδαγωγούνται στην προαγωγή εκείνων των προταγμάτων που απαιτεί μια ανθρωπιστική ή και απλά και μόνο μια ορθολογικά οργανωμένη πολιτεία. Δεν ακούνε και ως εκ τούτου δεν κατανοούν τι σημαίνει για τη ζωή τους και για το μέλλον τους προτάσεις του τύπου: «να σέβεσαι τον άλλον / την άλλη με την όποια διαφορετικότητά του / της», «να μην προσεταιρίζεσαι ποτέ το ξένο χρήμα και να τηρείς τη νομιμότητα», «να προάγεις το κοινό καλό και το δημόσιο συμφέρον», «να αγαπάς την εργασία», «να εκφράζεις την αλληλεγγύη σου προς τους ανθρώπους», «να καλλιεργείς τις ανθρώπινες και τις κοινωνικές σχέσεις» κλπ.
Το γεγονός βέβαια της μη ουσιαστικής αγωγής από μια κοινωνία φανερώνει με τον πιο εμφαντικό τρόπο ότι είναι μια κοινωνία που δεν σέβεται τον εαυτό της, μια κοινωνία που «κατατρώει τις σάρκες της», μια κοινωνία που δεν δημιουργεί ένα φωτεινό μέλλον.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου